افزایش تعداد مجردها و تن دادن به زندگی مجردی خالی از رابطه عاطفی باعث شده که جامعه‌شناسان و روانشناسان هشدار بدهند که راهِ در پیش گرفته شده ممکن است به ناکجاآباد برسد. برخی افراد مجرد در گروه سنی ۵۰ سال به بالا هستند که حتی یک بار نیز ازدواج نکرده‌اند و کاملا تنها زندگی می‌کنند که این موضوع می‌تواند پیامدهای روانی و عاطفی فراوانی داشته باشد و به افسردگی فرد منجر شود.
از سوی دیگر با پیشرفت تکنولوژی و قدرت گرفتن شبکه‌های اجتماعی، دوست‌یابی در فضای مجازی وارد فاز تازه و عجیبی شده و جوانان ترجیح می‌دهند به جای آن که وارد رابطه‌های حقیقی شوند، در فضای مجازی دنبال دوست و یار و همدم بگردند. مجازی شدن روابط عاطفی و تنهایی انسان‌های مدرن را «اسپایک جونز» در فیلم "Her" به خوبی روایت کرده است. در این فیلم که زمان آن نامعلوم و مربوط به آینده است، زنان و مردان که از عهده ایجاد روابط در دنیای حقیقی عاجز مانده‌اند، به دوستی‌های مجازی پناه می‌برند و عاشق سیستم‌عامل‌های خود می‌شوند. عشقی که فرجام خوشایندی برای انسان‌های تنهامانده ندارد.
برخی از دوستی‌ها در دنیای مجازی ختم به ازدواج می‌شوند، اما زنگ خطر آنجا به صدا در می‌آید که بسیاری از دوستی‌ها در حد مجازی باقی می‌مانند و افراد بدون آن که حتی یک بار همدیگر را دیده باشند، به دوستی خود ادامه می‌دهند و حتی به یکدیگر ابراز عشق می‌کنند؛ عشق مجازی!
مجردی و تنهایی، ویژه افراد مجرد ایرانی که در جامعه سنتی زندگی می‌کنند، نمی‌شود و جوامع پیشرفته و مدرن نیز امروز با این مساله بغرنج دست به گریبان هستند. در بریتانیا وضعیت تنهایی تا اندازه‌ای وخیم شده که سال گذشته دولت برای بررسی و رسیدگی به آن، یک وزارتخانه تشکیل داد. این موضوع نشان می‌دهد که غرب نیز نگران تبعات سبک زندگی مدرن است و به دنبال راه چاره می‌گردد.
آمار تنهایی و خودکشی در بریتانیا و دیگر کشورهای اروپایی که با مشکل بحران هویت روبرو هستند، تا حدی افزایش یافته است که پاییز سال گذشته، «ترزا می» نخست‌وزیر وقت بریتانیا دستور تأسیس وزارت مبارزه با خودکشی را نیز داد و برای این وزارتخانه وزیر هم منصوب کرد.
- بیش از ۲۰۰ هزار نفر مجرد قطعی
در ایران آمار افراد مجرد (دختر و پسر) هر سال رو به افزایش است و صرف نظر از ویژگی‌هایی که زندگی مجردی به خصوص افراد مجردی که مستقل از خانواده خود زندگی می‌کنند، دارد، تبعات منفی متعددی دارد.
طبق آخرین سرشماری ۹ میلیون و ۷۶۹ هزار نفر در سن متعارف ازدواج و هرگز ازدواج نکرده در کشورمان وجود دارند و تعداد افرادی که از سن متعارف ازدواج عبور کرده‌اند، اما هنوز به سن تجرد قطعی نرسیده‌اند، یک میلیون و ۸۱۰ هزار نفر است. به افرادی که از سن تجرد قطعی عبور کرده‌اند، مجردان قطعی می‌گویند و تعداد آنها در کشور ۲۲۰ هزار نفر است. البته این آمار در شهرهای مختلف کشور متفاوت است اما نکته اساسی این است که افزایش این آمار می‌تواند علاوه بر آسیب رساندن به فرد، جامعه را نیز تحت تاثیر قرار دهد و از مسیر درست خود دور کند.
- فرار از عروسی‌های لاکچری
دکتر امان‌الله قرایی‌مقدم جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، دلیل مجرد ماندن جوانان را مسائل اقتصادی می‌داند و به خبرنگار همشهری آنلاین توضیح می‌دهد: بیکاری، گرانی، هزینه سرسام‌آور اجاره مسکن و درمجموع هزینه‌های بالای زندگی، جوانان را می‌ترساند و از تشکیل زندگی زناشویی دور می‌کند.
وی می‌گوید: توقع زیاد و انتظار بیش از حد بعضی دخترها برای برگزاری یک مراسم عروسی لاکچری هم باعث می‌شود که پسرها از ازدواج کردن فراری باشند و به آن تن ندهند.
- چه وقت ترجیح می‌دهیم که تنها زندگی کنیم؟
اظهارنظر دکتر قرایی‌مقدم در حالی است که یک عضو هیأت علمی دانشگاه معتقد است با این موضوع باید بیشتر از جنبه آسیب‌های جامعه‌شناسی و حتی روانشناسی برخورد کرد. نه فقط اقتصادی و معیشتی. چون خیلی از جوانان از رفاه نسبی برای زندگی برخوردارند اما با این حال ترجیح می‌دهند که مجرد بمانند.
دکتر طاهره گلستانی به همشهری آنلاین می‌گوید: البته این یک واقعیت است که اقتصاد زیربناست و مشکلات معیشتی و توان مالی کافی نداشتن، تاثیر مستقیمی روی سبک زندگی افراد دارد و می‌تواند دلیل انتخاب زندگی مجردی باشد. اما این، تنها عامل رشد آمار افراد مجرد در کشور و حتی جهان نیست.
وی ادامه می‌دهد: در اروپا مردی که می‌خواهد طلاق بگیرد، اموالش طبق قانون بین خودش و همسرش نصف می‌شود. یعنی ممکن است که با یک طلاق، زندگیش به زیر صفر برسد و عملا نابود بشود. خب این فرد ترجیح می‌دهد یا تنها بماند و زیر بار تعهد زناشویی نرود، یا ازدواج سفید را انتخاب کند که اموالش که یک عمر برای به دست آوردن آنها زحمت کشیده است، به خطر نیفتد.
این استاد دانشگاه می‌گوید: در ایران در مورد زنان باید بحث استقلال آنها را هم باید در مجرد ماندن آنها دخیل دانست. دختری که تحصیل کرده و شغل و موقعیت اجتماعی مناسبی دارد، نمی‌تواند طبق قراردادهای اجتماعی سنتی ازدواج کند و مردی را بالای سر خود ببیند که تصمیم‌گیرنده او در همه امور است. بنابراین ترجیح می‌دهد تا جایی که می‌تواند، تنها زندگی کند.
- انسان موجودی خطی نیست
این عضو هیأت علمی دانشگاه می‌گوید: انسان موجودی "Bio-Psycho- Socio- Cultural- Spiritual" است؛ یعنی دارای ابعاد گوناگون زیستی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و معنوی است. بنابراین چه برای انتخاب زندگی مجردی و چه برای انتخاب تأهل باید سهم تک‌تک این ابعاد در او مورد بررسی قرار گیرد.
گلستانی می‌افزاید: اگر در این زنجیره، یکی از این ابعاد نادیده گرفته شود یا فقط یکی از ابعاد مورد توجه قرار بگیرد، فرد از تنهایی رنج می‌برد، احساس پوچی می‌کند، به افسردگی می‌رسد و حتی ممکن است به خودکشی فکر کند یا به آن اقدام کند. چه بسا متأهلانی که بیشتر از افراد مجرد از تنهایی رنج می‌برند. چون نتوانسته‌اند ابعاد یادشده را رشد دهند و مهارت تنظیم روابط اجتماعی را یاد بگیرند.
وی در این زمینه بیشتر توضیح می‌دهد و می‌گوید: اگر فرد فقط به بُعد زیستی وجود خود توجه کند و مثلا تنها به دنبال رفع نیازهای جنسی‌اش باشد، قطعا تنهایی‌اش پر نمی‌شود. از طرف دیگر اگر تمام نیازهایش را رفع کند و این نیاز اساسی را سرکوب کند باز چیزی در وجودش کم دارد و احساس خلأ می‌کند. یا اگر فقط در پی تقویت بُعد روانی شخصیت خود باشد، باز به نتیجه نمی‌رسد. چون انسان موجودی خطی نیست و مجموعه‌ای از عوامل در سلامت روانی، فردی و اجتماعی او تاثیرگذارند.
این استاد دانشگاه با بیان این که تنهایی به این معنا نیست که فرد رابطه اجتماعی نداشته باشد. بلکه یعنی فرد روابط خود را با دیگران تنظیم کرده باشد، ادامه می‌دهد: بر خلاف خیلی از مردم که تصور می‌کنند جامعه به دلیل افزایش آمار مجردها رو به فروپاشی است، خیلی از روانشناسان و جامعه‌شناسان به این موضوع نگاه مثبتی دارند و معتقدند که جامعه کنونی دارد به سمت و سوی خوبی پیش می‌رود. چون افراد آگاه‌تر شده‌اند و زنان و مردان، هویت مستقل خود را پیدا کرده‌اند یا دارند پیدا می‌کنند.
گلستانی می‌گوید: درست است که اضطراب در افراد بیشتر شده اما دلیلش این است که ما آگاه‌تر شده‌ایم. این را هم بگویم که اضطراب، بیماری قرن ماست و گریزی از آن نیست و اضطراب و احساس تنهایی صرفا با تشکیل خانواده برطرف نمی‌شود. البته باید به فکر درمان این اضطراب بود و تا دیر نشده، جلوی پیشرفت آن را گرفت.
این استاد دانشگاه در پایان می‌گوید: زندگی مجردی در دنیای امروز نوعی سبک زندگی است اما اگر کسی این مدل زندگی را نخواهد، می‌تواند ازدواج کند. البته این مهم است که تنها برای گریز از مجردی یا فرار از کمبودهای فردی نباید ازدواج کرد. چون حاصل آن به طور قطع طلاق زودهنگام خواهد بود. همان‌طور که گفته شد، اگر فرد تمام ابعاد وجود خود را تقویت و بعد ازدواج کند، ازدواج موفقی خواهد داشت. در غیر این صورت به بن‌بست می‌خورد. چون ازدواج به تنهایی خلأها و کمبودهای انسان‌ها را پر نمی‌کند.
- عکس: سیدموسی موسوی، عکاس همشهری
نظر شما